عوامل شکل دهنده ی سیاست خارجی ترکیه در قبال عراق و پیامد آن بر جمهوری اسلامی ایران در فاصله ی سال های 2008-1990

ترکیه مهمترین همسایه ی ایران و کشور عراق بوده و توانمندی نظامی و نیز قدرت اقتصادی این کشور نسبت به دیگر کشورهای منطقه قابل توجه بوده و از طرفی کشوری است خاورمیانه ای با گرایشات غربی، و ظرفیت به چالش گیری امنیت و منافع جمهوری اسلامی ایران و عراق را داراست. سیاست خارجی ترکیه پس از استقلال براساس شعار «صلح در داخل و خارج کشور» قرار داشت. یکی از مهمترین گرایشات جدید ترکیه در دهه های اخیر توجه به کشور عراق بوده است. کشورعراق طی چند سال اخیر جزء بحران سازترین کشورها محسوب می شد. جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ، حمله عراق به کویت،تحریم های بین المللی ،که مسلماً ترکیه به عنوان همسایه شمالی و یکی از مهم ترین شرکای تجاری عراق از آن تأثیر پذیرفت. مهمترین عوامل سیاست خارجی ترکیه را می توان در دو گروه عوامل موثر داخلی و خارجی طبقه بندی کرد. از عوامل داخلی موثر می توان به نقش و دیدگاههای رهبران ترکیه، ساختار نظام سیاسی، افکار عمومی، وجود اقلیت کرد در ترکیه و عراق، ادعاهای ارضی ترکیه در مورد موصل و کرکوک، مسأله آب، منافع نفتی مشترک ناشی از صدور نفت عراق از خاک ترکیه، وجود اقلیت ترکمن در شمال عراق و از عوامل خارجی می توان به فروپاشی شوروی، ارتباط با امریکا، تلاش برای عضویت در اتحادیه اروپا، حقوق و قواعد بین الملل، رابطه با اسرائیل، رقابت با همسایگان و عوامل متعدد دیگر اشاره کرد.مسأله ی کردها در تمام دوران صدام معضل مشترک ترکیه و عراق بوده است که مستقیماً با امنیت ملی و تمامیت ارضی ترکیه ارتباط پیدا می کند. از سوی دیگر ادعاهای ارضی ترکیه نسبت به موصل و کرکوک که در طول تاریخ همواره مطرح بوده است، نیز به سیاست ترکیه در قبال عراق جهت داده است.مطمئناً وضعیت ترکیه به عنوان عضو ناتو، متحد سنتی امریکا، با هدف پیوستن به اتحادیه اروپا، بر سیاست خارجی ترکیه در قبال کشورهای دیگر و از جمله عراق موثر بوده است.ایران کشور هم مرز و همسایه دو کشور ترکیه و عراق، در هر دو این کشورها دارای منافعی است و سیاست خارجی این کشورها در قبال یکدیگر او را متأثر می سازد. ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت منطقه ای، ذینفع و ذینفوذ در عراق دارای علایق سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی، خاصی در عراق هستند.بنابر این تلاش می شود چگونگی جهت گیری سیاست خارجی ترکیه در تحولات مهم عراق، حمله عراق به کویت، مسأله تحریم های بین المللی علیه عراق و بخصوص سقوط صدام بررسی شود.سئوال اصلی که این پژوهش درصدد پاسخگویی به آن می باشد عبارت است از اینکه، مهمترین عوامل شکل دهنده سیاست خارجی ترکیه در قبال عراق و پیامدهای آن بر جمهوری اسلامی درفاصله سالهای (2008-1990) ایران چه بوده است؟سیاست خارجی ترکیه در قبال عراق از دهه 1990 میلادی تاکنون تحت تاثیر عوامل بین المللی (فروپاشی شوروی، اتحاد با آمریکا، تلاش برای عضویت در اتحادیه اروپا) و عوامل داخلی (مسأله اکراد و اختلافات ارضی) قرار داشته و با اتخاذ سخت گیری های گوناگون به تأمین منافع ملی این کشور منجر شده است.